آثار اسلامی مکه و مدینه (کتاب)آثار اسلامی مکه و مدینه، اثر رسول جعفریان است که به زبان فارسی در عصر حاضر درباره آثار و اماکن اسلامی دو شهر مقدس مکه و مدینه با اشاره به تاریخچه و ویژگی‌های هر بنا بیان می‌شود. ۱ - مقدمهتلاش چند ساله معاونت آموزش و تحقیقات بعثه مقام معظم رهبری (مد‌ظله‌العالی) سبب شده تا کتاب‌های چندی در زمینه آثار مکه و مدینه در اختیار زائران و مشتاقان قرار گیرد. در شمار نخستین آثاری که در این باره نشر یافته همین کتاب بود که با عجله و با استفاده از مآخذ چندی آماده و نشر گردید. در آن زمان نویسنده بیش از هر چیز از مآخذ بهره برده و توفیق تحقیق میدانی پیش نیامده بود تا این که در طی سال‌های گذشته اثر مزبور چندین بار به چاپ رسید. دوستان و مشتاقان وی در ضمن تشویقی یادآور نکاتی می‌شدند که برای تکمیل و رفع نواقص و خطاهای کتاب بسیار مفید بود. نویسنده نیز در طی چند سفر با تحقیقات میدانی کوشید تا کتاب حاضر را کامل‌تر و کم‌نقص‌تر عرضه کند. اینک در تحریر جدید کتاب بالغ بر یک دوم، به حجم آن افزوده شده و از بسیاری از موارد رفع اشکال شده است. ۲ - ساختار کتابکتاب مشتمل بر یک پیش گفتار و دو بخش است. پیش گفتار به معرفی چند تالیف درباره تاریخ حرمین شریفین اختصاص دارد. ۳ - گزارش محتوادر مقدمه کتاب درباره معرفی چند اثر مهم پیرامون مکه و مدینه می‌نویسد و درباره شهر مکه چنین می‌نویسد: تاریخ‌نگاران و جغرافی‌دانان، درباره هیچ شهری به اندازه مکه و مدینه، مطلب ننوشته‌اند، دلیل آن روشن است؛ چرا که همه می‌دانیم این دو شهر، نزد مسلمانان از قداست برخوردار بوده و ثبت اخبار وضعیت شهر، تحول و چگونگی بناهای تاریخی- دینی آن، برای مسلمانان اهمیت بسیار دارد. گر چه برخی از این آثار مکتوب کهن، به دلایل مختلف از میان رفته و حتی نسخه‌ای از آنها به دست ما نرسیده است، لیکن، بسیاری از آنها به دست آمده و اخیرا شماری دیگر در این باره تالیف شده است. سپس به معرفی اجمالی مهم‌ترین آنها می‌پردازد. ۳.۱ - بخش اولدر بخش اول کتاب، بناهای مکه با این موضوعات معرفی شده است: مقدمه‌ای بر جغرافیای جزیره العرب، مکه و کعبه پیش از اسلام، تاریخ مکه در دوره اسلامی، کعبه و مسجدالحرام در دوره اسلامی، تاریخچه بنای بخش‌های مسجدالحرام (ساختمان کعبه، پرده کعبه، ارکان کعبه، درهای مسجدالحرام، مقامات چهارگانه در مسجد الحرام)، مساجد مکه (مسجد الاجابه، مسجد المتکائ، مسجد شجره، مسجد ردم الاعلی یا مسجد الرایه، مسجد الغنم، مسجد مختفی، مسجد حمزه، مسجد بلال، مسجد ابوبکر)، مشاعر مقدسه و مساجد آنها (عرفات، مزدلفه، منا، مسجد خیف، مسجد البیعه، مسجد کوثر، مسجد شجره، مسجد غدیرخم و (...، آثار مذهبی و تاریخی مکه مکرمه (شعب ابی‌طالب، مولد النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، خانه حضرت خدیجه (سلام‌الله‌علیهم)، خانه ارقم، کوه و غار حرا، کوه و غار ثور، قبرستان معلاه، مقبره شهدای فتح). ۳.۲ - بخش دومبخش دوم کتاب نیز حاوی اطلاعاتی درباره تاریخ مدینه منوره و آثار و بناهای آن است. مباحث این بخش عبارت‌اند از: یثرب و اسلام، مسجدالنبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، قسمت‌های داخلی مسجدالنبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، شرق مدینه، مساجد و اماکن غرب مدینه، بقیع و آثار تاریخی آن، موقعیت غزوه احد و آثار تاریخی آن. ۴ - وضعیت کتابکتاب با عکس‌ها، نقشه‌ها و طرح‌هایی از بناها و اماکن معرفی شده همراه است. ۵ - پانویس
۶ - منبعنرم افزار جغرافیای جهان اسلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور). |